ZSZZS.440.592.2018

Na podstawie art. 104 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. 2018 r. poz. 2096) oraz art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (t.j. Dz. U. 2016 r. poz. 922) w związku z art. 160 ust. 1 oraz ust. 2 ustawy z 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1000) oraz w zw. z art. 5 ust. 1 lit. c oraz e Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (Dz.U.UE.L.2016.119.1), po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie skargi Pani M.S., na udostępnienie przez Szkołę Podstawową nr […] w W. na zebraniach rady pedagogicznej w dniach […] i […] czerwca 2015 r. danych osobowych Skarżącej dotyczących oceny pracy nauczyciela oraz na udostępnienie na stronie internetowej Biuletynu Informacji Publicznej Kuratorium Oświaty w W. danych osobowych Skarżącej zawartych w zarządzeniu nr […] Kuratora Oświaty z dnia […] czerwca 2015 r. w sprawie powołania zespołu oceniającego do rozpatrzenia odwołania od ustalonej oceny pracy nauczyciela Pani M.S., Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych

1. nakazuje […] Kuratorowi Oświaty z siedzibą w W. usunięcie danych osobowych Skarżącej w zakresie imienia i nazwiska z zarządzenia nr […] Kuratora Oświaty z dnia […] czerwca 2015 roku znajdującego się na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Kuratorium Oświaty w W.;
2. w pozostałym zakresie odmawia uwzględnienia wniosku.

Uzasadnienie

Do Biura Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych (obecnie Urząd Ochrony Danych Osobowych) wpłynęła skarga Pani M.S., zwanej dalej Skarżącą, na udostępnienie przez Szkołę Podstawową nr […] w W., zwaną dalej Szkołą, na zebraniach rady pedagogicznej w dniach […] i […] czerwca 2015 r. danych osobowych Skarżącej dotyczących oceny pracy nauczyciela oraz na udostępnienie na stronie internetowej Biuletynu Informacji Publicznej Kuratorium Oświaty w W. danych osobowych Skarżącej zawartych w zarządzeniu nr […] Kuratora Oświaty z dnia […] czerwca 2015 r. w sprawie powołania zespołu oceniającego do rozpatrzenia odwołania od ustalonej oceny pracy nauczyciela Pani M.S.. Skarżąca wniosła o nakazanie Szkole, w razie potwierdzenia naruszenia przepisów o ochronie danych osobowych, usunięcia uchybień, tj. usunięcie możliwości identyfikacji jej osoby z dokonaną oceną pracy „dobry” z protokołu rady pedagogicznej, wniesienie sprostowania przez dyrektora Szkoły, zastosowanie dodatkowych środków zabezpieczających zgromadzone dane osobowe (spowodowanie szkolenia pracowników w celu zapobieżenia powtarzana się takich sytuacji) oraz zabezpieczenie danych. Ponadto, w przypadku stwierdzenia, że czyjeś działanie wyczerpuje znamiona przestępstwa określonego w ustawie o ochronie danych osobowych, wniosła o skierowanie do organu powołanego do ścigania przestępstw zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa. W kolejnych pismach uzupełniających skargę Skarżąca wniosła również o usunięcie jej personaliów, czy też ich zanonimizowanie w ogłoszonym w Biuletynie Informacji Publicznej Zarządzeniu nr […] Kuratora Oświaty z dnia […] czerwca 2015 r.

W toku prowadzonego postępowania administracyjnego, Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych, zwany dalej Prezesem Urzędu, ustalił następujący stan faktyczny.

1. Skarżąca była zatrudniona na stanowisku nauczyciela w Szkole.
2. W dniu […] czerwca 2015 r. w Szkole odbyło się posiedzenie Rady Pedagogicznej nr […] Zgodnie z przedłożonym protokołem z ww. posiedzenia, jako pierwszy punkt porządku obrad wskazano „Odwołanie od oceny „oceny pracy” – wniosek złożony przez Panią M.S., nauczyciela […]”. Do komisji w zespole oceniającym, wytypowano jednego z członków Rady Pedagogicznej w osobie Pani J.Ś.
3. W dniu […] czerwca 2015 r. na stronie internetowej Biuletynu Informacji Publicznej Kuratorium Oświaty w W. zamieszone zostało Zarządzenie Kuratora nr […] z dnia […] czerwca 2015 r. w sprawie powołania zespołu oceniającego do rozpatrzenia odwołania od ustalonej oceny pracy nauczyciela Pani M.S.
4. Na kolejnym posiedzeniu Rady Pedagogicznej (nr […]), mającym miejsce w dniu […] czerwca 2015 r. w ramach punktu pierwszego porządku obrad, tj. „Podsumowanie nadzoru pedagogicznego szkoły w roku szkolnym 2014/2015” dyrektor Szkoły Pani J.Z. wskazała, że w roku szkolnym 2014/2015 dokonała 8 obserwacji zajęć i 5 ocen pracy, spośród których czterech nauczycieli uzyskało ocenę wyróżniającą, zaś jeden nauczyciel uzyskał ocenę dobrą. Dyrektor dodała, cytując treść protokołu, „pracownik, bez podania nazwiska, odwołał się od oceny (ocena dobra) do kuratorium, a po przyjściu protokołu z Kuratorium Oświaty w W., odczyta wynik posiedzenia komisji odwoławczej członkom Rady Pedagogicznej”. Wówczas Skarżąca, cytując protokół, „zgłosiła wniosek o naruszenie dóbr osobistych. Dyrektor poprosiła o wyjaśnienie, czego ma dotyczyć wniosek. Nauczycielka wyjaśniła, iż to jej dobra osobiste zostały naruszone, gdyż można zidentyfikować pracownika, o którym mowa”.

Po zapoznaniu się z całością materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie Prezes UODO zważył, co następuje.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że z dniem wejścia w życie ustawy z 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1000), Biuro Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych stało się Urzędem Ochrony Danych Osobowych. Postępowania prowadzone przez Generalnego Inspektora, wszczęte i niezakończone przed 25 maja 2018 r. prowadzone są przez Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych, na podstawie ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (t. j. Dz. U. z 2016 r. poz. 922) [zwanej dalej ustawą z 1997 r.] zgodnie z zasadami określonymi w ustawie z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 2096) [zwanej dalej k.p.a.].  Wszelkie czynności podejmowane przez Generalnego Inspektora przed 25 maja 2018 r. pozostają skuteczne.

Dodatkowo konieczne jest podkreślenie, że Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych wydając decyzję administracyjną, zobowiązany jest do rozstrzygania sprawy w oparciu o stan faktyczny istniejący w chwili wydania tej decyzji. Jak podnosi się w doktrynie „organ administracji publicznej ocenia stan faktyczny sprawy według chwili wydania decyzji administracyjnej. Reguła ta odnosi się także do oceny stanu prawnego sprawy, co oznacza, że organ administracji publicznej wydaje decyzję administracyjną na podstawie przepisów prawa obowiązujących w chwili jej wydania (…). Rozstrzyganie w postępowaniu administracyjnym polega na zastosowaniu obowiązującego prawa do ustalonego stanu faktycznego sprawy administracyjnej. W ten sposób organ administracji publicznej realizuje cel postępowania administracyjnego, jakim jest urzeczywistnienie obowiązującej normy prawnej w zakresie stosunków administracyjno-prawnych, gdy stosunki te tego wymagają” (Komentarz do ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego M. Jaśkowska, A. Wróbel, Lex., el/2012). Ponadto, w wyroku z dnia 7 maja 2008 r. w sprawie o sygn. akt I OSK 761/07, Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, iż „badając […] legalność przetwarzania danych osobowych, GIODO ma obowiązek ustalenia, czy na datę wydawania rozstrzygnięcia w sprawie dane konkretnego podmiotu są przetwarzane oraz czy czynione to jest w sposób zgodny z prawem”.

Zgodnie z powyższym okoliczność, że udostępnienie danych osobowych Skarżącej podczas posiedzenia Rady Pedagogicznej miało charakter jednorazowy i incydentalny, a obecnie nie jest kontynuowane, implikuje konieczność zastosowania w tym zakresie przepisów obowiązujących w czasie, gdy doszło do zarzucanych przez Skarżącą nieprawidłowości w procesie przetwarzania jej danych osobowych, tj. ustawy z 1997 r. Ocena prawidłowości udostępnienia danych osobowych Skarżącej na stronie internetowej Biuletynu Informacji Publicznej powinna zaś nastąpić w oparciu o przepisy Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych  i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (Dz. U. UE, L 119, 4 maja 2016), zwanego dalej RODO, gdyż wpis zawierający powyższe zarządzenie nadal jest publicznie dostępny. W obu jednak przypadkach konieczne są rozważania dotyczące sytuacji prawnej nauczyciela, jako osoby, która pełni funkcje publiczną i związanych z tym ograniczeniem prawa do ochrony danych osobowych. 

Ustawa z 1997 r. nie definiowała ani nie używała pojęcia "osoby pełniącej funkcję publiczną". Określała natomiast ogólne zasady przetwarzania i ochrony danych osobowych. Ich stosowanie mogło być, w konkretnych przypadkach wyłączone, gdy wynikało to za szczególnych do ustawy przepisów. Rację ma Skarżąca podnosząc, że nauczyciel nie jest funkcjonariuszem publicznym. Nauczyciel, zgodnie z art. 3 pkt 9 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1457), jest pracownikiem pedagogicznym szkoły, placówki oraz zakładu kształcenia i placówki doskonalenia nauczycieli. Tym samym w ocenie niniejszego organu nauczyciel jest osobą pełniącą funkcję publiczną w rozumieniu ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 1330). Funkcja publiczna to funkcja związana z uprawnieniami i obowiązkami w zakresie realizacji zadań o znaczeniu publicznym, a zadaniem takim jest m.in. realizowanie konstytucyjnego prawa do wykształcenia w ramach pracy wykonywanej przez nauczycieli szkolnych, co pozwala ich kwalifikować jako osoby pełniące funkcje publiczne.  Skarżąca jako osoba zatrudniona w jednostce organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi, która nie wykonuje czynności usługowych, lecz zadania publiczne, realizując podstawowy cel szkolnictwa publicznego, wynikający z Konstytucji RP i ustawy o systemie oświaty, pełniła zatem zadania funkcjonariusza publicznego (vide wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 kwietnia 2015 r., sygn. I OSK 1108/14, LEX nr 1773500; wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 21 kwietnia 2016 r., sygn. II SA/PO 157/16, LEX nr 2060626).    Powyższe oznacza, że dane osobowe Skarżącej podlegają ograniczonej ochronie.

Dołączone do wyjaśnień Szkoły poświadczone za zgodność z oryginałem protokoły z posiedzeń Rady Pedagogicznej nie wskazują na to, aby w zakresie przetwarzania danych osobowych Skarżącej przez Szkołę doszło do nieprawidłowości. Wprawdzie informacje podane na posiedzeniu Rady Pedagogicznej w dniu […] czerwca 2015 r. w połączeniu z informacjami podanymi na posiedzeniu w dniu […] czerwca 2015 r. wskazują, że nauczycielem, który odwołał się od oceny dobrej była Skarżąca, niemniej jednak nie doszło w związku z tym do naruszenia przepisów ustawy z 1997 r. Przedmiotem obrad pierwszego posiedzenia było m. in. wytypowanie jednego z członków Rady Pedagogicznej, który będzie wchodził w skład komisji w zespole oceniającym.  Pismem z dnia […] czerwca 2015 roku dyrektor Szkoły została poproszona przez Kuratorium Oświaty w W. o wytypowanie osoby - przedstawiciela Rady Pedagogicznej - która będzie wchodziła w skład zespołu oceniającego zgodnie z § 6 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 grudnia 2012 r. w sprawie kryteriów i trybu dokonywania oceny pracy nauczyciela, trybu postępowania odwoławczego oraz składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego (Dz. U. z 2012r., poz. 1538). Zgodnie bowiem z ww. przepisem odwołanie od oceny pracy nauczyciela rozpatruje, z zastrzeżeniem ust. 4, w terminie 30 dni od dnia wniesienia odwołania, powołany przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny zespół oceniający w składzie: 1)  przedstawiciel organu sprawującego nadzór pedagogiczny nad szkołą, jako przewodniczący zespołu; 2) przedstawiciel rady pedagogicznej szkoły, z zastrzeżeniem ust. 2; 3)  przedstawiciel rodziców wchodzących w skład rady szkoły, a w szkole, w której rada szkoły nie została powołana - przedstawiciel rady rodziców; 4) właściwy doradca metodyczny; 5) przedstawiciel zakładowej organizacji związkowej wskazanej przez nauczyciela. Poddanie tej kwestii pod głosowanie na posiedzeniu Rady Pedagogicznej nie budzi zatem wątpliwości organu. Do nieprawidłowości nie doszło również na kolejnym posiedzeniu Rady Pedagogicznej. Dyrektor Szkoły ujawniła wówczas wyłącznie informację o tym, że w roku szkolnym 2014/2015 dokonała ośmiu obserwacji zajęć i pięciu ocen pracy. Czterech nauczycieli uzyskało ocenę wyróżniającą i jeden nauczyciel zyskał ocenę dobrą. Dodała także, bez podawania nazwiska, że jeden pracownik odwołał się od oceny dobrej. Postępowanie dyrektora było prawidłowe i w ocenie organu znajdowało oparcie w przesłance, o której mowa w art. 23 ust. 1 pkt 2 ustawy z 1997 r. jako niezbędne do zrealizowania obowiązku wynikającego z przepisu prawa (vide wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 23 kwietnia 2013 r., sygn. II SAB/Kr 31/13, LEX nr 1326070).

Zgodnie z art. 6a Karty Nauczyciela praca nauczyciela podlega ocenie. Procedura wystawiania oceny nauczycielom i odwoływania się od niej jest szczegółowo regulowana przepisami prawa. Podkreślić należy, iż dane osobowe Skarżącej ujawnione w toku posiedzeń Rady Pedagogicznej nie stanowiły danych dotyczących jej życia prywatnego, lecz wyłącznie wykonywanego przez Skarżącą zawodu nauczyciela. Dodać należy, że zgodnie z treścią § […] przedłożonego przez Skarżącą Regulaminu Działalności Rady Pedagogicznej Szkoły Podstawowej nr […] w W. praca członków rady pedagogicznej jest poufna i wyklucza się kserowanie protokołów posiedzeń Rady Pedagogicznej, zaś księga protokołów może być udostępniona na terenie placówki jej członkom, przedstawicielom organu sprawującemu nadzór pedagogiczny oraz organu prowadzącego. Trudno zatem uznać, aby wiedzę na temat wystawionej Skarżącej oceny i złożonym od tej oceny odwołaniu, na skutek ujawnienia tych informacji w toku posiedzenia Rady Pedagogicznej, powzięły jakiekolwiek osoby spoza organu.

Podsumowując rozważania dotyczące udostępnienia danych osobowych Skarżącej na posiedzeniu Rady Pedagogicznej uznać należy, że nie doszło do naruszenia przepisów ustawy z 1997 r. Przetwarzanie danych osobowych Skarżącej odbyło się na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 2 ustawy z 1997 r., tj. było niezbędne do zrealizowania przez Szkołę obowiązku wynikającego z przepisu prawa.

Odnosząc się do kwestii udostępnienia danych osobowych Skarżącej na stronie internetowej Biuletynu Informacji Publicznej Kuratorium Oświaty w W. podzielić należy argumentację przedstawioną przez ten podmiot w złożonych wyjaśnieniach. […]  Kurator Oświaty na mocy art. art. 8 ust. 3 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 1330) obowiązane jest do udostępniania w Biuletynie Informacji Publicznej informacji publicznych dotyczących jego działalności. Zarządzenia […]  Kuratora Oświaty jako akty prawa wewnętrznego stanowią informację publiczną podlegającą udostępnieniu. W ocenie niniejszego organu prawidłowe było udostępnienie kwestionowanego przez Skarżącą zarządzenia bez anonimizacji. To działanie również znajdowało oparcie w przesłance z art. 23 ust. 1 pkt 2 ustawy z 1997 r. Informacja o ocenie pracy nauczyciela i o ustawowych działaniach kuratora oświaty, realizowanych w ramach procedury odwołania od oceny pracy nauczyciela stanowi informację publiczną. Tym samym również dane osobowe w zakresie imienia, nazwiska oraz miejsca pracy nauczycieli wymienionych w jego treści powinna zostać udostępniona do publicznej wiadomości.

Niezależnie jednak od tych okoliczności wskazać trzeba, że wszelkie formy przetwarzania danych osobowych muszą odbywać się zgodnie z zasadami wymienionymi w art. 5 ust. 1 RODO. Dane osobowe powinny być przetwarzane w jasno określonym celu, adekwatne, stosowne oraz ograniczone do tego, co niezbędne do celów, w których są przetwarzane („minimalizacja danych”), a ponadto przechowywane w formie umożliwiającej identyfikację osoby, której dane dotyczą, przez okres nie dłuższy, niż jest to niezbędne do celów, w których dane te są przetwarzane, a przez okres dłuższy – o ile będą one przetwarzane wyłącznie do celów archiwalnych w interesie publicznym, do celów badań naukowych lub historycznych lub do celów statystycznych na mocy art. 89 ust. 1 z zastrzeżeniem że wdrożone zostaną odpowiednie środki techniczne i organizacyjne wymagane na mocy RODO w celu ochrony praw i wolności osób, których dane dotyczą („ograniczenie przechowywania”). W tym zakresie Prezes Urzędu podziela stanowisko, zgodnie z którym nawet wówczas, gdy określone dane odpowiadają celowi, dla którego są zbierane i są dla tego celu adekwatne, to nie wynika z tego, iż mogą być one przetwarzane, w tym też udostępniane innym podmiotom. Czasowym wyznacznikiem jest tu osiągnięcie zamierzonego celu przetwarzania (tak również: J. Barta, P. Fajgielski, R. Markiewicz, Ochrona danych osobowych, Komentarz, Kraków 2007, wyd. 4, s. 510). W związku z powyższym, na administratorze danych ciąży obowiązek rozważenia celowości i ustanowienia okresu udostępniania danych osobowych oraz ich niezwłocznego usuwania po upływie ustanowionego okresu.

Celem Biuletynu Informacji Publicznej nie jest archiwizowanie informacji, lecz zapewnienie obywatelom powszechnego dostępu do informacji publicznej. Cel informacyjny traci na znaczeniu z upływem czasu. Brak jest przepisu, który określałby czas niezbędny do osiągnięcia celu związanego z publikacją informacji w biuletynie, niemniej jednak przedmiotowe zarządzenie […] Kuratora Oświaty zostało wydane w dniu […]  czerwca 2015 roku, co nasuwa wniosek, że po tak długim czasie cel ten już się ziścił. Co więcej zwrócić należy uwagę na wybiórczość opublikowanych w biuletynie informacji na temat Skarżącej. Wciąż pozyskać można informację na temat złożonego przez Skarżącą odwołania od oceny pracy, natomiast brak jest informacji o sposobie zakończenia postępowania w tym przedmiocie. Stawiać to może Skarżącą w negatywnym świetle i sugerować, iż zapadłe rozstrzygnięcie mogło być dla niej niekorzystne. Zważając na to, że powyższe dane nie są już niezbędne do celów, dla których są przetwarzane, Prezes Urzędu nakazał ich usunięcie na podstawie art. 18 ust. 1 pkt 1 ustawy z 1997 roku.

Na koniec niniejszych rozważań należy wyjaśnić, że Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych jest organem uprawnionym wyłącznie do oceny kwestii dotyczących przetwarzania danych osobowych. Orzekanie w sprawach ochrony dóbr osobistych oraz popełnienia przestępstwa pozostaje poza zakresem kompetencji organu. Jeżeli w ocenie Skarżącej doszło do naruszenia jej dóbr osobistych, przysługuje jej prawo dochodzenia roszczeń z tego tytułu przed sądem powszechnym na zasadach ogólnych wynikających z ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2018r., poz. 1025), w trybie określonym przepisami ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 1360). W stosunku zaś do wniosku o skierowanie przez Prezesa Urzędu zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa do organu powołanego do ścigania przestępstw, wskazać należy, iż przedmiotem żądania strony w postępowaniu wszczętym przez Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych na jej wniosek nie może być żądanie podjęcia czynności przed organami ścigania. Podobnie w tej kwestii wypowiedział się Naczelny Sąd Administracyjny, który w wyroku z dnia 19 listopada 2001 r. (sygn. akt II SA 2702/00) stwierdził, iż „osoba dochodząca ochrony swych praw w trybie ustawy o ochronie danych osobowych nie jest podmiotem postępowania obliczonego na wydanie decyzji o zawiadomieniu stosownego organu o przestępstwie w zakresie przetwarzania danych osobowych i nie może się tego domagać od GIODO w administracyjnoprawnych formach tego postępowania. Przepis art. 19 nie daje bowiem stronie roszczenia w tym względzie. Wykonanie obowiązku, o którym mowa w tym przepisie obciąża wyłącznie GIODO”. Wskazać zatem należy, że jeżeli w ocenie Skarżącej doszło do popełnienia przestępstwa może ona zwrócić się bezpośrednio do organów ścigania ze stosownym zawiadomieniem o podejrzeniu popełnienia przestępstwa.

W tym stanie faktycznym i prawnym, Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych rozstrzygnął, jak w sentencji.

Na podstawie art. 127 § k.p.a. od niniejszej decyzji stronie przysługuje prawo do wniesienia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji stronie. Jeżeli strona nie chce skorzystać z prawa do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, ma prawo do wniesienia skargi na decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie w terminie 30 dni od dnia doręczenia jej stronie. Skargę wnosi się za pośrednictwem Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych. Wpis od skargi wynosi 200 złotych. Strona ma prawo ubiegania się o zwolnienie od kosztów sądowych lub o prawo pomocy.